In een eerder artikel over Veranderen vanuit je Sterktes heb ik kort verteld wat Oplossingsgericht Werken is, en hoe je het toe kunt passen. In de module De Organisatie Organiseren van veranderproject.nl oefenen we met deze positieve veranderaanpak. Van diverse cursisten kreeg ik de vraag om meer inzicht te geven in Oplossingsgericht Werken, en de toepassing als veranderinstrument. U vraagt, wij draaien, dus bij deze.
Bij oplossingsgericht werken is het idee dat je wat goed gaat nog meer moet gaan doen, en moet stoppen met wat niet goed gaat. Uiteraard wel gericht op het probleem wat opgelost moet worden. De actie zit in de interactie, de samenwerking tussen mensen, in het gedrag (en niet in plannen). Ideeën, doen, evalueren en nog meer doen. Met kleine maar concrete stapje ontstaat een continue stroom van verbeteringen.
Waar is Oplossingsgericht werken op gebaseerd?
Oplossingsgericht werken baseert zich o.a. op de positieve psychologie. Deze stroming gaat uit van positieve ervaringen en eigenschappen om veranderingen te bewerkstelligen, en richt zich op krachten ipv klachten. De positieve aanpak blijkt succesvol bij het implementeren van veranderingen in organisaties, voor effectiever leidinggeven en bij het verminderen van ziekteverzuim.
De basisregels van “oplossingsgericht” zijn:
- Als iets (beter) werkt, doe er dan meer van
- Als iets niet werkt, stop er dan mee
- Wat niet stuk is, hoef je niet te maken
Oplossingsgericht werken benaderd situaties positief. Aannames zijn dat mensen best willen veranderen (maar niet veranderd willen worden, volgens Remco Claassen), dat er altijd sprake is van samenwerking en gemeenschappelijk belang (wat je soms wel even zichtbaar moet maken), en dat mensen al vaardigheden hebben om veranderingen in werking te zetten.
De medewerker als expert
De nadruk ligt bij oplossingsgericht werken op het bouwen van oplossingen, niet op het oplossen van problemen. De aanname daarbij is dat medewerkers prima zelf in staat zijn om oplossingen te bedenken en toe te passen. Ze hebben de vakkennis en ervaring, maar kunnen daarbij wel hulp gebruiken om tot bruikbare oplossingen te komen. Dat is de bijdrage van een coach, die dmv vragen stellen en het creëren van de juiste context mogelijk maakt dat de medewerkers tot oplossingen komen, en deze toepassen in hun dagelijks werk.
Vaak zit een oplossing in de details, bijvoorbeeld:
- Kleine verbeterstapjes, veranderingen die een positief resultaat geven
- Uitzonderingen, situaties waarin het probleem niet voorkomt of men er beter mee om kon gaan
- Vaardigheden, de manier waarop iets aanpakt is
- Succesjes, dingen die goed gegaan zijn, onverwachte resultaten
Medewerkers zien deze details vaak over het hoofd. Dat kan bijvoorbeeld door drukte en de waan van de dag, of door een negatieve teneur waardoor positieve dingen onvoldoende aandacht krijgen. Een coach, maar ook een collega (spiegelen, sparren) helpt medewerkers om het de oplossingen te ontdekken, benoemen en toe te passen.
Vraagstelling
Bij oplossingsgericht werken worden vragen gesteld die sterktes zichtbaar maken en benadrukken. De vragen worden uiteraard positief geformuleerd. Voorbeelden van vragen die je als adviseur of coach kunt stellen zijn:
- Wat heb je gedaan? Waarom werkte dat?
- Hoe komt het dat het die keer gelukt is?
- Wat maakte het verschil? Hoe is dat anders dan wat anderen doen?
- Wat helpt om het probleem op te lossen?
- Hoe kun je je zo goed mogelijk inzetten?
- Wat heb je als positief ervaren?
Een spel wat gebruikt kan worden om oplossingsgericht te (gaan) werken is het kwaliteitenspel van Ofman. Met dit spel kunnen medewerkers elkaars kwaliteiten benoemen, en onderbouwen waarom ze het een kwaliteit vinden. Teams kunnen met het spel inzicht krijgen in de gezamenlijke kwaliteiten, en die verder ontwikkelen en versterken.
Conclusies
Oplossinggericht werken is gebaseerd op de positieve psychologie. Het zet de medewerker centraal. door te kijken hoe zijn/haar sterktes benut kunnen worden. Door de juiste vraagstelling of speltechniek worden de sterktes inzichtelijk, en daarmee toepasbaar bij veranderingen.
